Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2012

Kαταπολέμηση φοροδιαφυγής με πληρωμές μέσω cash card...

Είναι μάλλον τραγική ειρωνεία ότι συνάντησα τον κ. Διομήδη Σπινέλλη λίγο πριν από τη δημοσιοποίηση της λίστας των καταθετών στην Ελβετία. Οχι γιατί θα είχε κάτι να προσθέσει στην υπόθεση. Αλλά γιατί ο τόσο καταρτισμένος αυτός καθηγητής είναι σίγουρα η πιο πρόσφατη και έμπρακτη απόδειξη της έλλειψης πραγματικής βούλησης των πολιτικών μας να περιορίσουν την φοροδιαφυγή.

Και καθώς ο ίδιος φέρεται να έζησε στο πετσί του αυτήν την απροθυμία και την κωλυσιεργία της δημόσιας μηχανής, δημιούργησε ένα διαδικτυακό κόμβο καταγγελιών για οποιαδήποτε υπόθεση διαφθοράς στην οποία καλούνται όλοι οι πολίτες να μετέχουν με απόλυτη διασφάλιση της ανωνυμίας τους. «Το έκανα για να χτυπήσω το σύστημα “απ’ έξω”», μου είπε, χωρίς να κρύβει την πικρία του που «από μέσα» δεν κατόρθωσε να κάνει όσα θα μπορούσε...

Για όσους πιθανώς δεν την θυμούνται, χρήσιμη είναι μια σύντομη αναδρομή της «περιπέτειας» του κ. Σπινέλλη. Μην έχοντας καμία σχέση με πολιτικούς ή κόμματα, το 2009 υπέβαλε το βιογραφικό του μέσω «opengov» διεκδικώντας τη θέση του γενικού γραμματέα Πληροφοριακών Συστημάτων. «Ηθελα να δω στην πράξη πώς λειτουργούν στο Δημόσιο όσα δίδασκω στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο». Το εξαιρετικό βιογραφικό του -εκτός από καθηγητής στο τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, είναι και διευθυντής του εργαστηρίου Πληροφοριακών Τεχνολογιών και Συστημάτων Διοίκησης- του «χάρισε» αμέσως τη θέση.

Οπως μου είπε, «αποστολή μου ήταν να βελτιώσω ή να δημιουργήσω νέα εργαλεία και προγράμματα πρωτίστως για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής».

Ο Δ. Σπινέλλης υπέβαλε την παραίτησή του πριν καλά - καλά κλείσει δύο χρόνια στο υπουργείο Οικονομικών. Επικαλέστηκε προσωπικούς λόγους. Λίγο αργότερα, ωστόσο, έγινε γνωστή μια παρέμβαση του ομολόγου του γενικού γραμματέα Φορολογίας κ. Γιάννη Καπελέρη. Τι έκανε, αν δεν το θυμάστε; Εχοντας στα χέρια του μια λίστα εκατοντάδων παραβάσεων λαθρεμπορίας πετρελαίου από πρατηριούχους (που του είχε κοινοποιήσει ο κ. Σπινέλλης) εξέδωσε μια εγκύκλιο «παγώνοντας» τα πρόστιμα που έπρεπε να επιβληθούν. Με ποιο αιτιολογικό; Ο κ. Καπελέρης ισχυρίστηκε ότι επρόκειτο να ψηφισθεί νέος νόμος για τους εν λόγω παραβάτες και έτσι ανεστάλη η διαδικασία επιβολής προστίμων.

«Αλήθεια, με την εισαγγελική δίωξη που ασκήθηκε τότε στον κ. Καπελέρη τι απέγινε;» ήταν μια από τις πρώτες ερωτήσεις μου. «Νόμιζω, βρίσκεται ακόμη υπο δικαστική έρευνα» είπε χαμογελώντας και από τις πρώτες κουβέντες μας κατάλαβα ότι ο κ. Σπινέλλης δεν είχε καμία πρόθεση ούτε πρόσωπα να κατονομάσει, ούτε και τις πραγματικές αιτίες της παραίτησής του να πει. Η οποία, όπως γρήγορα συνειδητοποίησα υποβλήθηκε όντως για προσωπικούς λόγους, αλλά με την έννοια της διαφύλαξης της αξιοπρέπειάς του.

Νέα εργαλεία

Ενα από τα δείγματα της δουλειάς του κ. Σπινέλλη είναι άκρως χαρακτηριστικό του χάους που κλήθηκε να αντιμετωπίσει. «Οταν ανέλαβα, μπήκα στο σύστημα ελέγχου και διασταυρώσεων των φορολογουμένων. Προσπάθησα να δω πώς λειτουργεί και κυρίως τι αποτελέσματα απέφερε, αλλά δεν έβγαζα άκρη. Διότι κατάλαβα ότι επί χρόνια στέλνονταν σε όλες τις εφορίες τα στοιχεία των επιλήψιμων διασταυρώσεων ολόκληρης της χώρας, με συνέπεια εκείνες να απαντούν με εντελώς ασαφή στοιχεία και στο υπουργείο να μην μπορεί κανείς να διαπιστώσει ποιες κάνουν τη δουλεία τους και ποιες όχι. Φτιάξαμε λοιπόν με τους συνεργάτες μου ένα απλό πρόγραμμα που εξειδικεύαμε τις περιπτώσεις φοροδιαφυγής ανά περιοχή, κοινοποιώντας τες μεμονωμένα σε κάθε εφορία. Π.χ. στο Χαλάνδρι κατονομάζαμε τις επιχειρήσεις που δεν αποδίδουν ΦΠΑ, στο Περιστέρι τους οδηγούς που δεν έχουν πληρώσει τα τέλη κυκλοφορίας κ.ο.κ.».

«Και τι έγινε;» τον ρώτησα. «Απολύτως τίποτα. Ακόμη και με το νέο πρόγραμμα οι εφορίες άφηναν τις περιπτώσεις να χρονίζουν στα συρτάρια τους.

Και τότε συνειδητοποίησα ότι πέραν των συστημάτων χρειάζεται καθημερινή πίεση και ασφυκτικός έλεγχος των επικεφαλής των εφοριών από τους ανωτέρους τους. Η οποία όταν -έστω μερικώς- ασκήθηκε απέδωσε 700 εκατ. ευρώ σε έναν μόλις χρόνο, χάρη στο απλό αυτό πρόγραμμα.

Αλλά, όπως αντιλαμβάνεστε, η δουλειά μου δεν ήταν να πιέζω» κατέληξε, αφήνοντάς με να καταλάβω την απογοήτευσή του όταν συνειδητοποίησε ότι δεν έχει κανένα νόημα να εξακολουθεί να δημιουργεί προγράμματα και εργαλεία ελέγχου όταν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι απλώς τα κοιτούν...

Εκανα τη δουλειά μου μόνο παρακάμπτοντας την ιεραρχία

Σεβόμενος την επιθυμία του να μην αναφερθούμε σε πρόσωπα και περιστατικά, ζήτησα από τον κ. Σπινέλλη να περιγράψει τις σοβαρότερες παθογένειες που συνάντησε στη διετή θητεία του και μια γενικότερη αλλά ενδεδειγμένη λύση για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής.

«Μια λύση που θα βοηθούσε και έχουν επιλέξει πολλές χώρες» είπε «είναι η υποχρέωση των πολιτών να κάνουν ακόμη και τις καθημερινές συναλλαγές τους μέσω των χρεωστικών καρτών (cash cards). Να μειωθούν δηλαδή δραστικά οι δοσοληψίες μας με ρευστό, οι συναλλαγές μας να καταγράφονται μέσω τραπεζών και να εξαλειφθεί το εκβιαστικό φαινόμενο «τόσο με ΦΠΑ, τόσο χωρίς», καθώς ακόμη και οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα υποχρεώνονταν να έχουν τον κατάλληλο εξοπλισμό για να πληρωθούν υποχρεωτικά μέσω χρεωστικής κάρτας.

Ως προς τις δυσκολίες που συνάντησε στο υπουργείο ανέδειξε το εξής: «Μου φάνηκε αδιανόητο» είπε «ένας γενικός γραμματέας να μην μπορεί να επιλέξει καν τους διευθυντές των τμημάτων του. Κάποιοι είναι επαρκείς, κάποιοι λιγότερο, και άλλοι απλώς περιμένουν άπρακτοι το... σχόλασμα. Δεν υπάρχει καμία αξιοκρατία και ο μόνος τρόπος να κάνεις τη δουλειά σου είναι by pass στο σύστημα. Δηλαδή να εντοπίσεις τους ικανούς και καταρτισμένους υπαλλήλους -και σας διαβεβαιώ ήταν πολλοί στον τομέα μου- και μαζί τους να παρακάμψεις την ιεραρχία και την απίστευτη γραφειοκρατία. Αλλά και πάλι μου ήταν εξαιρετικά δυσάρεστο κάποιοι νέοι άνθρωποι να εργάζονται νυχθημερόν πιστεύοντας στους στόχους που είχαμε θέσει και να μην μπορώ καν να τους ανταμείψω με μια συμβολική έστω έκτακτη αύξηση των απολαβών τους. Και την ίδια στιγμή άλλοι συνάδελφοί τους να αμείβονται με περισσότερα χρήματα υπολειτουργώντας.

Κατόπιν τούτου, δεν θα σας φανεί παράδοξη και μια από τις προτάσεις του κ. Σπινέλλη. «Σε αμιγώς τεχνοκρατικές θέσεις ή και διευθύνσεις οργανισμών που απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις οι επικεφαλής πρέπει να αποκτήσουν ευρύτερες αρμοδιότητες και φυσικά να μην αλλάζουν σε κάθε κυβέρνηση» λέει υπονοώντας ότι το «opengov» θα έπρεπε να παγιωθεί ως μέθοδος πρόσληψης, να επεκταθεί π.χ. ακόμη και για τους διευθυντές των νοσοκομείων (που εξαίρεσε το ΠΑΣΟΚ...) και το σύστημα προσλήψεων να γίνει περισσότερο διάφανο, δημοσιεύοντας όχι μόνον τα βιογραφικά των επιλεχθέντων αλλά ανώνυμα και των δύο επικρατέστερων συνυποψηφίων τους που έχασαν τις θέσεις.

«Θα ξαναδιεκδικούσατε ένα τέτοιο πόστο;» τον ρώτησα πριν αποχωριστούμε
«Τότε δεν ήξερα, τώρα ξέρω, και όχι δεν θα το ξανάκανα» είπε.

Μεγάλα νοσοκομεία καταγγέλλονται ως πρώτα σε διαφθορά

Το www.teleiakaipavla.gr, το site που δημιούργησε με μια ομάδα εθελοντών ο κ. Σπινέλλης, σε μια δεύτερη προσπάθειά του να επιφέρει ένα καίριο πλήγμα στη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά, ήταν η αφορμή που βρεθήκαμε.

«Αλήθεια, πώς σας ήρθε η ιδέα να φτιάξετε μια ιστοσελίδα καταγγελιών και μάλιστα ανώνυμων που δεν μπορούν να ελεγχθούν»; τον ρώτησα. Η ιδέα, όπως μου αποκάλυψε, δεν είναι δική του, καθώς εδώ και αρκετά χρόνια λειτουργεί ένα αντίστοιχο site στην Ινδία(!) και μάλιστα με πολύ μεγάλη επιτυχία.

«Είχα διαβάσει ένα άρθρο στον Economist που περιέγραφε την πολύ έξυπνη αυτή πρωτοβουλία η οποία λίγο - πολύ μπορεί να περιγραφεί ως εξής: Οι πολίτες μπαίνουν ανώνυμα στην ιστοσελίδα www.teleiakaipavla.gr και μέσα σε 2 - 3 προτάσεις καταγγέλλουν οποιοδήποτε περιστατικό φοροδιαφυγής ή διαφθοράς υπέπεσε στην αντίληψή τους ή κλήθηκαν -θέλοντας και μη- να μετάσχουν. Από τον γιατρό σε ένα νοσοκομείο που τους ζήτησε φακελάκι, μέχρι τον υπάλληλο της εφορίας ή της πολεοδομίας που εξεβίασε ένα πολίτη να τον χρηματίσει για να του μειώσει ένα πρόστιμο. «Προτρέπουμε μάλιστα τους πολίτες να πουν ποιο ποσό τους ζητήθηκε και πόσα έδωσαν, για να αθροίζουμε πόσα χρήματα χάνονται στη χοάνη του μαύρου χρήματος, ενώ το σύνθημά μας είναι ότι “όλοι μαζί μπορούμε να αντιδράσουμε σε μια κατεστημένη συμπεριφορά και να βάλουμε τελεία και παύλα στη διαφθορά”. Ο στόχος μας είναι να ενθαρρύνουμε όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες να μπουν και να περιγράψουν τι ακριβώς και πού τους συνέβη, κι εμείς θα κατονομάζουμε και θα αναδεικνύουμε αυτομάτως ποιες είναι οι μεγαλύτερες εστίες διαφθοράς σε όλη τη χώρα. Μάλιστα, το αμέσως επόμενο βήμα μας είναι να δημιουργήσουμε και μια εφαρμογή για τα κινητά, μέσω της οποίας οι πολίτες θα μπορούν να καταγγέλλουν -και πάλι ανωνύμως- τα μαγαζιά, τα εστιατόρια, τα μπαρ κ.λπ. τα οποία δεν κόβουν αποδείξεις. Και παράλληλα στην ιστοσελίδα θα κατασκευάσουμε έναν αναλυτικό χάρτη της Ελλάδος, όχι βέβαια για να κατονομάσουμε τους επιλήψιμους “επαγγελματίες”, αλλά τους δήμους και τις ακριβείς περιοχές τους στις οποίες εντοπίζονται και καταγγέλλονται οι περισσότερες παρονομίες».

Θα αναρωτηθείτε ίσως τι νόημα έχει όλα τούτα να γίνονται ανώνυμα και επομένως οι καταγγελίες να μην μπορούν εύκολα να διερευνηθούν. Να ποια είναι η απάντηση του κ. Σπινέλλη. «Δεν είμαστε επίσημος φορέας ούτε επιθυμούμε να υποκαταστήσουμε τις αρχές. Αλλωστε, όχι μόνον προτρέπουμε τους πολίτες, αλλά στο site τους περιγράφουμε αναλυτικά πώς και πού μπορούν -αν το επιθυμούν- να καταγγείλουν επωνύμως μια υπόθεση διαφθοράς. Σας διαβεβαιώ όμως ότι το αντίστοιχο ινδικό site που επίσης λειτούργησε με όχημα την ανωνυμία είχε τεράστιο αντίκτυπο και εξαιρετικά αποτελέσματα. Διότι με την ανάδειξη δεκάδων ή και εκατοντάδων ανώνυμων περιπτώσεων διαφθοράς σε κάποιον δημόσιο ή και ιδιωτικό φορέα ασκείται μια πρωτόγνωρη πίεση στους καθ’ ύλην αρμοδίους να κάνουν ελέγχους, όπως ασφαλώς και στους πολιτικούς τους προϊσταμένους.

Θέλετε ένα παράδειγμα; Ηδη από τις πρώτες καταγγελίες που έχουμε δεχθεί, μεγάλα και γνωστά νοσοκομεία τα οποία θα δείτε μπαίνοντας στο www.teleiakaipavla.gr φέρονται μέχρι στιγμής “πρώτα... με διαφθορά” σε ύποπτες συναλλαγές γιατρών τους με ασθενείς. Δεν είναι προφανής η πίεση στους διευθυντές των συγκεκριμένων νοσοκομείων ή και στον υπουργό Υγείας να δει τι ακριβώς συμβαίνει στα εν λόγω ιδρύματα;».

Η πρωτοτυπία της ελληνικής εκδοχής του ινδικού site είναι ότι η ομάδα Σπινέλλη αποφάσισε να μην αναδεικνύει μόνον ό,τι αρνητικό συναντάμε. «Καλούμε τους πολίτες να αναδείξουν και θετικές συμπεριφορές ή και πρότυπα υπαλλήλων στις υπηρεσίες που επισκέφθηκαν. Και τούτο προκειμένου, έστω και συμβολικά, να ανταμείβονται φορείς και υποδειγματικοί υπάλληλοι, αλλά και να πληροφορούνται οι πολίτες ποιες υπηρεσίες να προτιμούν».

Μια ακόμη καινοτομία, τέλος, είναι ότι στο site υπάρχει και ειδική στήλη διαλόγου μεταξύ των «παθόντων» όπου καθένας εκτός από το να περιγράφει τους δαιμόνιους τρόπους που βρίσκουν οι υπάλληλοι για να χρηματισθούν μπορεί να προτείνει στους υπολοίπους μεθόδους αποφυγής της διαφθοράς. Οπως ένας πολίτης που αντιμετώπισε έναν υπάλληλο της πολεοδομίας ως εξής: «Οταν εκείνος του είπε ότι πρέπει να πάνε παρέα στο μαγαζί του για να κάνει μια αυτοψία (ζητώντας του έτσι εμμέσως να βρεθούν εκτός υπηρεσίας και να πάρει το φακελάκι για να δώσει μια απλή βεβαίωση), ο πολίτης αντέτεινε στον υπάλληλο να πάει μόνος του στο μαγαζί, χωρίς τη δική του «συντροφιά», και να διαπιστώσει από την αυτοψία του ό,τι στο διάβολο επιθυμεί...».

Η συνάντηση

Γευματίσαμε στο εστιατόριο των φοιτητών στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο (πρώην ΑΣΟΕΕ). Εκείνος διάλεξε σπανακόρυζο και μια χωριάτικη, εγώ μακαρόνια και ένα αναψυκτικό. Δεν μπορούσα να κρύψω την έκπληξή μου όταν είδα ότι ο συνολικός λογαριασμός ήταν 4 ευρώ. Στην ερώτησή μου αν φοροδιαφεύγει και η... ΑΣΟΕΕ, μου εξήγησε ότι η -προφανώς επιδοτούμενη από το κράτος- τιμή είναι 2 ευρώ ανά άτομο, ανεξαρτήτως επιλογής...

Oι σταθμοί του
1967 Γεννήθηκε στην Αθήνα.
1990 Τελείωσε το Imperial College London ως μηχανικός λογισμικού.
1994 Απέκτησε διδακτορικό δίπλωμα στην επιστήμη υπολογιστών από το ίδιο πανεπιστήμιο.
1996 - 2000 Δίδαξε, κυρίως ως συμβασιούχος, στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
2000 Εκλέγεται επίκουρος καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας), το 2004 αναπληρωτής καθηγητής και το 2009 καθηγητής.
2009 Ανέλαβε γενικός γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων στο υπουργείο Οικονομικών.
2011 Παραιτείται για προσωπικούς λόγους και επιστρέφει στο πανεπιστήμιο

#Πηγή:
1.
Διομήδης Σπινέλλης, καθηγητής Πληροφορικής
Του Κωνσταντινου Zουλα
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_14/10/2012_498707
#
2.
Ο ΔΙΟΜΗΔΗΣ ΣΠΙΝΕΛΛΗΣ ΣΤΟ TEDx ACADEMY
Diomidis D. Spinellis - Guerrilla Tactics in Government Administration
http://www.tedxacademy.com/talks/diomidis-d--spinellis#.UHRv3G-scDe.facebook
#
3.Ο ΔΙΟΜΗΔΗΣ ΣΠΙΝΕΛΛΗΣ ΣΤΟ YOU TUBE
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=BMtoTxzLBUA
#
4.
«Διαδηλώναμε για να μη χαθούν κεκτημένα, τώρα θα αντιδράσουμε για να γίνει το σωστό»
Δημοσίευμα στην Athens Voice |21.10.2012|
τεύχος: 409 - 17/10/2012 the paper - Της Κατερίνας Παναγοπούλου
#
n
#
 
«Στην 80ή θέση της λίστας της Διεθνούς Διαφάνειας η Ελλάδα μαζί με την Κολομβία, το Μαρόκο, το Ελ Σαλβαδόρ, την Ταϊλάνδη και το Περού, ενώ όσον αφορά την Ευρώπη βρίσκεται μόλις και μετά βίας μπροστά από τις Αλβανία, Βουλγαρία και Κόσοβο. Τα τελευταία 10 χρόνια η διαφθορά στην Ελλάδα έχει κοστίσει 120 δισ. ευρώ». Όλοι μαζί τα φάγαμε; Ίσως όχι όλοι. Σίγουρα όμως όχι μόνο οι 300 της Βουλής.

Μόλις 20 μέρες έχουν περάσει από τις 25 Σεπτεμβρίου, όταν στα πλαίσια του TEDx Academy ο πρώην γενικός γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων κ. Διομήδης Σπινέλλης ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός νέου «κινήματος πολιτών ενάντια στη διαφθορά». Στην ιστοσελίδα αναφέρουν: «Είμαστε απλοί πολίτες που αποφάσισαν να πουν δυνατά αυτό που αισθάνονται, να κάνουν δράση την αντίδραση σε μια κατεστημένη συμπεριφορά: τέλος στη διαφθορά, ΤΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΥΛΑ!». Στόχος της δράσης «Τελεία και παύλα» είναι να καταγράψει πραγματικά περιστατικά διαφθοράς, όπως τα βιώνουν οι πολίτες, δημιουργώντας μια μεγάλη βάση δεδομένων με καταγγελίες, ταξινομημένες ανά περιοχή, κλάδο και συγκεκριμένη υπηρεσία ή οργανισμό. Σε μια χώρα μάλιστα που έχει εμπεδωθεί η αντίληψη ότι ο νόμος ισχύει για όποιον δεν μπορεί να τον αποφύγει κι ότι η διαφθορά είναι αναπόσπαστο συστατικό της δημόσιας καθημερινότητάς μας, τέτοιες δράσεις δίνουν ελπίδα ότι κάτι κάποτε μπορεί να αλλάξει. Άλλωστε, όπως λέει ο Δ. Σπινέλλης «Στα δυο χρόνια που ήμουν στη ΓΓΠΣ είδαν πολλά τα μάτια μου». Επιχειρήσαμε να μάθουμε τι ακριβώς…

«Η σκέψη ήταν απλή. Αν ενωθούμε όλοι και παλέψουμε οργανωμένα το πρόβλημα, μπορεί να υπάρξει αποτέλεσμα. Αλλιώς, ο καθένας είναι αντιμέτωπος με την περίπτωση που θα του τύχει είτε σε ένα δημόσιο νοσοκομείο, είτε στην εφορία, είτε στην πολεοδομία, είτε όταν πάει να πάρει την άδεια οδήγησης. Αν όμως όλοι μαζί φέρουμε αυτούς τους φορείς προ των ευθυνών τους, τους προϊστάμενούς τους, τις διοικήσεις τους και την πολιτική ηγεσία, τότε μπορούμε να κερδίσουμε. Η ιδέα προέκυψε πριν πολλά χρόνια και δημιουργήθηκε από μία αντίστοιχη προσπάθεια που γίνεται στην Ινδία. Δεν χρηματοδοτούμαστε από κάπου. Έχουμε μαζευτεί πάνω από 20 άνθρωποι από διάφορους τομείς και δουλεύουμε εθελοντικά».

Μπορεί να υπάρχει πολιτική βούληση για την καταπολέμηση της διαφθοράς, αλλά…
«Πολλά είναι αυτά τα οποία οφείλαμε να εφαρμόσουμε και δεν το κάναμε ως Μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Η χώρα μας θα έπρεπε να έχει ήδη επιφέρει νομοθετικές αλλαγές αναφορικά με τα αδικήματα της ενεργητικής και παθητικής δωροδοκίας, έτσι ώστε να διευρυνθεί η υπόσταση των αδικημάτων και να συμπεριληφθούν πράξεις ή παραλείψεις υπαλλήλων, λειτουργών και δικαστών, που τελούνται κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, αλλά και να αξιολογείται η αποτελεσματικότητα των διατάξεων για την ενεργητική και παθητική δωροδοκία». Ο κ. Σπινέλλης συμφωνεί: «Υπάρχει αναποτελεσματικότητα στις ενέργειες τις οποίες όφειλε να κάνει η ελληνική κυβέρνηση βάση του ευρωπαϊκού οργανισμού. Αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν υπάρχει πολιτική βούληση. Να σας πω, για παράδειγμα, ότι ψηφίστηκε νόμος το 2010 ο οποίος προβλέπει ακόμα και αμοιβή για τους πολίτες που αναφέρουν κρούσματα, ούτως ώστε να βρεθούν και να τιμωρηθούν οι επίορκοι υπάλληλοι στο Υπουργείο Οικονομικών. Όμως, ποτέ δεν βγήκαν οι αντίστοιχες υπουργικές αποφάσεις για να εφαρμοστεί. Επομένως, βλέπουμε μία αδυναμία της υπηρεσίας του Υπουργείου Οικονομικών και μία δυσκολία στο πολιτικό κομμάτι – εφόσον ψηφίστηκε ο νόμος να εφαρμοστεί».
#
n
#
Συνδικαλιστές που κουκουλώνουν το πρόβλημα.
Στο teleiakaipavla.gr βλέπουμε ένα άτυπο top 10 διαφθοράς το οποίο διαμορφώνεται από τις αναφορές των πολιτών. «Είναι νωρίς για στατιστικά συμπεράσματα, αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι στην κορυφή βρίσκονται τα δημόσια νοσοκομεία και ακολουθούν οι εφορίες και οι πολεοδομίες». Ο Διομήδης Σπινέλλης έχει παρελθόν στη σχέση του με τους εφοριακούς. Όταν ως ΓΓ Πληροφοριακών Συστημάτων είχε κάνει λόγο για το περίφημο «40-40-20», σύμφωνα με το οποίο από κάθε φορολογικό έλεγχο, το 40% του προστίμου πηγαίνει στον εφοριακό, το 40% μένει στον επιχειρηματία και μόνο το 20% πηγαίνει στο ταμείο της εφορίας. Και μπορεί το φαινόμενο να είναι παγκοίνως γνωστό, αλλά η εν λόγω αναφορά προκάλεσε μήνυση εναντίον του από την Ομοσπονδία Εφοριακών! «Αυτό που πρέπει να δούμε είναι γιατί ένας συνδικαλιστικός φορέας αντί να προσπαθήσει να λύσει ένα πρόβλημα το οποίο είναι τεκμηριωμένο, πιστεύει ότι είναι καλύτερα να το κουκουλώσουμε και να μη μιλάμε γι’ αυτό. Φανταστείτε αν, αντί να μου είχαν κάνει αγωγή, έβγαζαν έναν κώδικα συμπεριφοράς και έδιωχναν τα μέλη τα οποία έχουν καταδικαστεί για τέτοιες περιπτώσεις ή έφτιαχναν πρόγραμμα εκπαίδευσης για το πώς αποτρέπονται τέτοια φαινόμενα».

Καταδικαστικές αποφάσεις που χρονίζουν και η υπεράσπιση από συναδέλφους.
Ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης έχει κάνει συγκεκριμένες παρατηρήσεις για αδυναμίες που υπάρχουν στην εξίσωση: καταγγελία διαφθοράς - δικαστήριο - απόφαση. «Πολλές φορές», εξηγεί ο κ. Σπινέλλης, «στις δίκες προσέρχονται συνάδελφοι που υπερασπίζονται αυτούς που έχουν αναφερθεί για τέτοιου είδους κρούσματα. Βέβαια, μεγάλο πρόβλημα αποτελεί και το γεγονός ότι τέτοιες υποθέσεις αργούν να τελεσιδικήσουν, ενώ πολλές φορές οι ποινές είναι χαμηλές».

Πιο πολλοί οι διευθυντές από τους υπαλλήλους!
Αυτό που στη χώρα μας μοιάζει mission impossible: η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας που γεννά διαφθορά σχετίζεται με τον τεράστιο αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων; «Υπάρχει η άποψη ότι κάθε εργαζόμενος δημιουργεί δουλειά για να δικαιολογήσει τη θέση του. Επομένως, αν διατηρούμε κάποιους φορείς, θα δημιουργούν διαρκώς καταστάσεις και δουλειές για να δικαιολογούν την ύπαρξή τους. Σίγουρα όμως αυτό το οποίο δεν δικαιολογείται είναι ο αριθμός των προϊσταμένων. Έχουμε μία δημόσια διοίκηση που έχει δυσανάλογα πολλούς γενικούς διευθυντές και ως προς τον αριθμό των υπαλλήλων και σε σχέση με άλλες παρόμοιες χώρες. Κάποιοι βολεύονται με αυτό τον τρόπο μισθολογικά και συνταξιοδοτικά, αλλά αυτό πάει πίσω την αποτελεσματικότητα. Όσο πιο πολλοί έχουν μία διευθυντική θέση τόσο περισσότερο συγκρούονται μεταξύ τους, τη στιγμή που θα έπρεπε να είναι λίγοι, να έχουν πραγματικές αρμοδιότητες και να μπορούν λύνουν τα προβλήματα».

Top 10 διαφθοράς στο «Τελεία και Παύλα».
«Σκοπεύουμε, όσο αυξάνονται τα περιστατικά, να κάνουμε δράσεις. Φανταστείτε, εάν βρεθεί ότι κάπου τα φαινόμενα διαφθοράς είναι πολύ συχνά, να μαζευτούμε ενεργοί πολίτες και να μοιράσουμε φυλλάδια έξω από αυτό το νοσοκομείο - εφορία - πολεοδομία σε όσους προσέρχονται. Ή να κάνουμε μια διαμαρτυρία. Ακούμε διαρκώς ότι γίνονται διαμαρτυρίες για να μη χαθούν κεκτημένα δικαιώματα. Είναι καιρός να διαμαρτυρηθούμε για να γίνεται το σωστό. Μέχρι αυτή τη στιγμή έχουμε πάνω από 60.000 μοναδικούς επισκέπτες με δεκάδες περιστατικά σε περισσότερους από 30 οργανισμούς, τα οποία αθροίζουν ποσό 130.000 ευρώ που έχουν δοθεί κάτω από το τραπέζι». Οι αριθμοί αυξάνονται καθημερινά, ενώ τα παραδείγματα είναι πολλά: Εάν μία γυναίκα θέλει να γεννήσει σε δημόσιο μαιευτήριο συχνά της ζητείται να δώσει περίπου 1.400 ευρώ στο μαιευτήρα και λίγο λιγότερα στον αναισθησιολόγο, κάτι που θα έπρεπε να είναι δωρεάν. Γιατρός στο Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης ζητούσε ανά πενθήμερο 500 ευρώ προκειμένου να έχει υπό την προστασία του ασθενή, φτάνοντας τελικά τις 9.000 ευρώ. 5.000 ευρώ ζήτησε εφοριακός στη Θεσσαλονίκη για να μειώσει το ποσό της περαίωσης, ενώ 3.000 ευρώ ζητήθηκαν από γιατρό του Ευαγγελισμού για εγχείριση καρδιάς. «Άλλο το οποίο παρατηρούμε είναι η τάση να παρουσιάζεται μία κατάσταση ως πιο κρίσιμη απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα, μας αναφέρουν ότι πηγαίνουν να ανανεώσουν την άδεια οδήγησης και τους ζητούν χρήματα για να την πάρουν, διαφορετικά “η διαδικασία θα διαρκέσει μήνες”. Δεν το έκαναν, όμως, και παρόλα αυτά μέσα σε 2 εβδομάδες η άδεια εκδόθηκε! Δημόσιοι λειτουργοί, δηλαδή, που χρησιμοποιούν τακτική “βροχοποιού”. Ζητούν χρήματα για να προκαλέσουν τη βροχή και όταν βρέξει λένε ότι αυτοί την προκάλεσαν. Το ζητούμενο είναι να κλείνει σωστά ο κύκλος καταγγελία, εξέταση και κυρώσεις που πρέπει να επιβληθούν».

Τσουβάλιασμα όλων των υποθέσεων φοροδιαφυγής.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών το συνολικό ποσό που έχει επιδικαστεί για υποθέσεις φοροδιαφυγής ανέρχεται σε 13,2 δις και το ποσό που έχει εισπραχθεί μέχρι τώρα είναι περίπου 630 εκ. ευρώ. Σύμφωνα με τον κ. Σπινέλλη, το πρόβλημα έχει δύο παραμέτρους. «Η πρώτη έχει να κάνει με το ότι είναι ανορθολογικά τα πρόστιμα και ανορθολογικός ο τρόπος που μπαίνουν οι προσαυξήσεις. Συχνά μπαίνουν σε εταιρείες φαντάσματα. Ανοίγουν, εκδίδουν εικονικά τιμολόγια και μετά εξαφανίζονται. Τους επιβάλλονται πρόστιμα και μετά συνεχίζονται ένα σωρό διαδικασίες για να εισπραχθούν από μία εταιρεία φάντασμα. Αυτή η διαδικασία απασχολεί πολλές υπηρεσίες χωρίς να έχει τελικά κανένα αποτέλεσμα. Η άλλη παράμετρος έχει να κάνει με το ότι δεν έχουμε οργανωμένο τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι ληξιπρόθεσμες οφειλές. Δηλαδή, θα έπρεπε να κατηγοριοποιούνται σε αυτές που μπορούν να εισπραχθούν, σε αυτές που δεν μπορούν, σε αυτές που θέλουν ισχυρή πίεση, σε αυτές που θα λύνονταν με ένα τηλεφώνημα. Όλες αυτές όμως μπαίνουν μαζί σε ένα τσουβάλι. Αντίστοιχα, θα έπρεπε να κρίνονται και οι υπηρεσίες και οι υπάλληλοι για την αποτελεσματικότητά τους στο πώς κλείνουν υποθέσεις».

Γιατί δεν μπορούν να γίνουν αποτελεσματικοί έλεγχοι στη φοροδιαφυγή.
«Καταρχάς πρέπει να αλλάξει το πλαίσιο, ώστε οι πολιτικοί προϊστάμενοι να μπορούν να ορίζουν άξιους ανθρώπους για να στελεχώνουν τις υπηρεσίες. Να εφαρμόσουμε λύσεις ανταρτοπόλεμου. Πώς; Διαλέγοντας άξιους αντί για κολλητούς. Αυτή τη στιγμή στο Υπουργείο Οικονομικών υπάρχουν άνθρωποι με λίγα προσόντα οι οποίοι προΐστανται άλλων που είναι μικρότεροι σε ηλικία, έχουν δυνατές σπουδές, γνώση, ικανότητα και εξειδίκευση, και δεν εκμεταλλεύεται κανείς τα προσόντα τους. Βασικό πρόβλημα στους ελέγχους είναι και το ότι κοιτάζουμε τον τύπο και όχι την ουσία. Πάνε να πιάσουν τον απρόσεκτο λογιστή και όχι την εταιρεία η οποία με σύνθετους τρόπους φοροδιαφεύγει».

Ως γραμματέας πληροφοριακών Συστημάτων...
Οι δηλώσεις του κ. Σπινέλλη περί διαφθοράς, είχαν προκαλέσει την εισαγγελική παρέμβαση του οικονομικού εισαγγελέα Γ. Πεπόνη, ενώ όταν παραιτήθηκε από τη Γ.Γ. Πληροφοριακών Συστημάτων επικαλέστηκε προσωπικούς λόγους. «Σίγουρα δεν το έχω μετανιώσει. Ήταν μία πρόκληση η οποία όσο περνούσε ο καιρός αυξανόταν. Σαφέστατα υπήρχαν δυσκολίες, αλλά κάναμε πολλές αλλαγές. Όταν δεν έχεις δικαίωμα να διορίσεις τους προϊσταμένους, δεν μπορείς να ανταμείψεις τους υπαλλήλους που κάνουν καλή δουλειά ή δεν μπορείς να βάλεις κυρώσεις σε όσους δεν δουλεύουν, είναι δύσκολο. Για να καταλάβετε, η αγορά και μόνο ενός υπολογιστή ή ενός προγράμματος μπορεί να πάρει χρόνια».

Να σημειωθεί ότι πρόσφατα έφτασε λίστα από τις αμερικανικές δικαστικές αρχές στην οποία περιγράφονται κρούσματα διαφθοράς που αφορούν και τη χώρα μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία, σε πολυεθνική εταιρεία επιβλήθηκε πρόστιμο 70.000 δολ. για δωροδοκία γιατρών του δημοσίου προκειμένου να προωθούν ιατρικό εξοπλισμό συμφερόντων της, ενώ 22 εκ. δολάρια κλήθηκε να πληρώσει εταιρεία νοσοκομειακών υλικών για τον ίδιο λόγο, καθώς χρησιμοποιούσε τη συγκεκριμένη πρακτική για 10 χρόνια. Πράγματι, δεν «τα φάγαμε όλοι μαζί». Κάποιων συμπολιτών μας η μερίδα ήταν διπλάσια από των πολιτικών.

Ο Διομήδης Σπινέλης είναι καθηγητής στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και διευθυντής του εργαστηρίου Πληροφοριακών Τεχνολογιών και Συστημάτων Διοίκησης (ISTLab) και της ομάδας Τεχνολογίας Λογισμικού και Ασφάλειας (SENSE).
www.teleiakaipavla.gr
#
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου