Η παγιδευμένη γάτα, η αβεβαιότητα για την κρίση και οι οικονομολόγοι

Την περασμένη εβδομάδα στο πλαίσιο της συνόδου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, διοργανώθηκε συζήτηση με τη συμμετοχή διακεκριμένων οικονομολόγων και θέμα το πώς η σοβαρότερη κρίση μετά τη Μεγάλη Yφεση του 1929 έχει τροποποιήσει τη συλλογική αντίληψη για τον τρόπο λειτουργίας της παγκόσμιας οικονομίας.

Δύο ήταν τα ενδιαφέροντα στοιχεία: πρώτον, η παρομοίωση του νομπελίστα οικονομολόγου από το Μπέρκλεϊ, Τζορτζ Ακερλοφ, ο οποίος παραλλήλισε την κρίση με μια γάτα παγιδευμένη σε ένα δέντρο, η οποία φοβάται να κινηθεί, και, δεύτερον, το συμπέρασμα πως ύστερα από πέντε χρόνια διαχείρισης των συνεπειών της καταστροφής, εξακολουθεί να υπάρχει διάχυτη αβεβαιότητα για τις ενδεδειγμένες πολιτικές αποτροπής μιας νέας κρίσης.

Χαρακτηριστική είναι η ρήση του Ολιβιέ Μπλανσάρ, του ανώτατου οικονομολόγου του ΔΝΤ: «Δεν έχουμε την αίσθηση του τελικού προορισμού. Ακόμα πλοηγούμε το σκάφος με το τι βλέπουμε στον ορίζοντα, είτε όσον αφορά τι πρέπει να γίνει για να αποφευχθούν μελλοντικές “φούσκες” είτε το ποιο επίπεδο δημοσίου χρέους είναι βιώσιμο».

Βέβαια, αυτό είναι τραγικό εάν είσαι ένας από τα 5 εκατομμύρια ανέργων στις ΗΠΑ, τα 6 εκατομμύρια στην Ισπανία ή το 1,3 εκατομμύρια ανέργων στην Ελλάδα.

Ο καθηγητής Οικονομικών του Μπέρκλεϊ, Ντέιβιντ Ρόμερ, καταμέτρησε έξι σοκ τα οποία υπέστησαν οι ΗΠΑ τα τελευταία 30 χρόνια.

Οι οικονομολόγοι θεωρούν προφανή τη μέθοδο ανάσχεσης τέτοιων κραδασμών στην οικονομία. Δεν μπορείς να αποτρέψεις, λόγου χάριν, τη δημιουργία μιας «φούσκας», ενώ, όταν αυτή σκάσει, το καλύτερο πράγμα που μπορεί να κάνει μια κεντρική τράπεζα είναι να βρίσκεται σε ετοιμότητα, να μειώσει τα επιτόκια και να θέσει εκ νέου την οικονομία σε κίνηση. Σε επίπεδο προϋπολογισμού τώρα, η κυβέρνηση θα πρέπει να διατηρεί σε λελογισμένα επίπεδα το χρέος της, ώστε να έχει περιθώρια δανεισμού και δαπανών.

Τις παραμονές της δημοσιονομικής κρίσης η αναλογία χρέους προς ΑΕΠ στην Ιρλανδία ήταν χαμηλή, μόλις στο 11%. Τελικά αποδείχθηκε υψηλή, εφόσον, όταν η Ιρλανδία αποφάσισε να διασώσει τις τράπεζές της, επωμίστηκε χρέος έως και 102% του ΑΕΠ της. Η Ισπανία έχει χρέος 80% του ΑΕΠ της και η Βρετανία 86%.

Ενα από τα μαθήματα της κρίσης, το οποίο αρχικά έδωσε η Μεγάλη Υφεση, είναι πως όταν το εργαλείο των επιτοκίων παύει να ενεργοποιεί την οικονομία, καλείται η κυβέρνηση να προβεί σε δαπάνες. Ωστόσο, σήμερα, αντί να αυξάνουν τις δημόσιες δαπάνες, πολλές κυβερνήσεις τις μειώνουν, φοβούμενες την υπερβολική συσσώρευση χρέους, ακόμα κι αν αυτή η πολιτική οδηγεί σε στασιμότητα. Ισως αυτό να είναι αναπόφευκτο. Θεωρητικοί και πολιτικοί είχαν μάθει ότι η ευημερούσα οικονομία προϋποθέτει χαμηλό πληθωρισμό, απορρύθμιση και δημοσιονομική πειθαρχία. Ομως τα επιτόκια είναι χαμηλά, αλλά δεν κινητοποιούν την ανάπτυξη. Mόνον οι κρατικές δαπάνες αποδίδουν.

Στην κατακλείδα της συζήτησης των οικονομολόγων, ο Τζορτζ Αρκελοφ ισχυρίστηκε πως η αντίδραση των ΗΠΑ με τη διάσωση τραπεζών και την ποσοτική χαλάρωση είναι «η συνταγή που ένας καλός και λογικός οικονομικός γιατρός θα είχε δώσει για τη φοβισμένη γάτα» του αρχικού του παραδείγματος. Αλλοι συνάδελφοί του, βέβαια, εκτιμούν ότι αυταπατώνται όσοι πιστεύουν ότι η παγκόσμια οικονομία θωρακίζεται ώστε να αντέξει κραδασμούς τους οποίους το χρηματοπιστωτικό σύστημα γεννά.

Εάν αυτό ισχύει, τότε είναι κατεπείγουσα ανάγκη να συζητηθούν τα όρια επί των τραπεζικών ιδρυμάτων, καθώς αυτά ρέπουν στη δημιουργία καταστροφών. Τελικά, τι καλό κάνει για μας το χρηματοπιστωτικό σύστημα και τι μπορούν να κάνουν οι κυβερνώντες, ώστε να μην αποβαίνει τόσο αποσταθεροποιητικό; «Δεν έχουμε ιδέα τι πραγματικά σημαίνει χρηματοπιστωτική σταθερότητα», ομολογεί ο Ολιβιέ Μπλανσάρ του ΔΝΤ.

#Πηγή:
The New York Times
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_2_27/04/2013_518875

Kυριακή, 28 Aπριλίου 2013

#